Wolność to jedno z najważniejszych praw człowieka, najcenniejszych dóbr, jakie posiadamy – fundament, na którym opiera się demokracja i społeczeństwo obywatelskie.
Często nie dostrzegamy znaczenia wolności na co dzień, aż do momentu, gdy zostaje zagrożona. Jak mówi tekst utworu „Kocham Wolność” zespołu Chłopcy z Placu Broni „Wolność – kocham i rozumiem, wolności oddać nie umiem.”, którego słowa nabierają szczególnego znaczenia w dzisiejszych czasach, gdy wojna na Ukrainie pokazuje brutalne konsekwencje utraty wolności, a także gdy na poziomie lokalnym i krajowym pojawiają się wyzwania dla demokracji i praw obywatelskich, warto zastanowić się, czym dla nas jest wolność i jak możemy jej bronić. Sytuacja naszych sąsiadów to dramatyczny przykład, jak wygląda życie ludzi, którym odbiera się prawo do decydowania o własnym losie, gdy trzeba walczyć o swoje domy, ale też o wartości, które są fundamentem Europy – demokrację, niezależność i prawa człowieka.
Wolność to jedna z najważniejszych wartości. Dzięki niej możemy podejmować decyzje dotyczące naszego życia. Współczesna Europa opiera się na zasadach demokracji, a gwarantem ochrony wolności w Unii Europejskiej jest Karta Praw Podstawowych UE. Ten dokument określa, jakie prawa i wolności przysługują każdemu obywatelowi oraz jak należy je chronić. To nie tylko abstrakcyjne pojęcie – to realna wartość, która wpływa na codzienne życie mieszkańców naszej lokalnej społeczności. Dlatego warto ją lepiej zrozumieć i wiedzieć, jakie mamy prawa oraz gdzie szukać pomocy, jeśli zostaną naruszone.
Czym jest wolność w świetle Karty Praw Podstawowych?
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej wyróżnia szereg wolności, które mają kluczowe znaczenie dla każdego z nas:
„Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego” (art. 6).
Każdy człowiek ma prawo do swobodnego życia bez nieuzasadnionych ograniczeń. W praktyce oznacza to m.in. ochronę przed bezpodstawnymi aresztowaniami czy przemocą ze strony państwa.
„Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego domu oraz swojej korespondencji” (art. 7).
Wolność to także prawo do prywatności. Nikt nie może bez powodu ingerować w nasze życie osobiste, korespondencję czy sposób wychowywania dzieci.
„Dane osobowe mogą być przetwarzane tylko na podstawie zgody osoby, której dotyczą lub na innej prawnie uzasadnionej podstawie” (art. 8).
W dobie internetu ochrona danych osobowych ma ogromne znaczenie. Karta gwarantuje, że nasze dane nie mogą być przetwarzane bez naszej zgody.
„Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Obejmuje to wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność ich manifestowania” (art. 10).
Każdy ma prawo wierzyć w to, co chce lub nie wyznawać żadnej religii. Państwo nie może nikogo zmuszać do przyjmowania określonych poglądów czy uczestniczenia w obrzędach religijnych.
„Każdy ma prawo do wolności wypowiedzi. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji” (art. 11).
Demokracja nie może istnieć bez wolnych mediów i prawa do wyrażania własnych opinii.
„Każdy ma prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i stowarzyszania się na wszystkich szczeblach,
w szczególności w dziedzinie politycznej, związkowej i obywatelskiej” (art. 12).
Obywatele mają prawo do organizowania protestów, demonstracji oraz zrzeszania się w organizacjach i związkach zawodowych.
„Każdy ma prawo do podjęcia pracy, do wykonywania wybranego lub zaakceptowanego zawodu” (art. 15).
„Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest uznawana zgodnie z prawem Unii i ustawodawstwami krajowymi” (art. 16).
Każdy ma prawo do pracy i prowadzenia działalności na równych zasadach. Państwo nie może bez uzasadnienia ograniczać dostępu do określonych zawodów czy branż.
Dlaczego ochrona wolności jest kluczowa dla naszej społeczności?
Wolność nie jest czymś, co raz zdobyte, zostaje na zawsze. Jej naruszanie może zacząć się od drobnych ograniczeń. Właśnie dlatego warto być świadomym swoich praw i reagować na wszelkie próby ich ograniczania.
W naszej lokalnej społeczności wolność oznacza nie tylko możliwość swobodnego wypowiadania się na tematy społeczne i polityczne, brak cenzury i dostęp do rzetelnych informacji, prawo do organizowania spotkań, protestów i demonstracji, ochrona prywatności w internecie, prawo do wyboru zawodu czy rozwijania własnej działalności gospodarczej. To także prawo do decydowania o przyszłości naszego miasta.
Co możemy zrobić, jeśli nasza wolność zostanie naruszona?
Każdy obywatel ma prawo dochodzić swoich praw, jeśli czuje, że jego wolność została naruszona. Możemy zgłosić się do Rzecznika Praw Obywatelskich, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw człowieka, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (w przypadku naruszenia prawa unijnego). Jeśli w naszej społeczności ktoś napotyka ograniczenia wolności – warto o tym mówić, szukać wsparcia i korzystać z przysługujących nam praw. Dzięki Karcie Praw Podstawowych UE mamy gwarancję, że nasze prawa są chronione i że nikt nie może ich dowolnie ograniczać. Jak przypomina artykuł 52 Karty: „Każde ograniczenie w korzystaniu z praw i wolności uznanych w niniejszej Karcie musi być przewidziane przez prawo i szanować istotę tych praw oraz wolności”.
Dlatego warto znać swoje prawa, korzystać z nich i bronić, by nasza społeczność była miejscem, gdzie każdy może żyć w zgodzie z własnymi przekonaniami i cieszyć się wolnością w pełnym tego słowa znaczeniu.
Przytoczone na wstępie słowa utworu Bogdana Łyszkiewicza „Kocham wolność” są niezwykle ważnym przesłaniem. Wolność to coś, co warto rozumieć, pielęgnować i bronić – każdego dnia, zarówno w skali kraju, jak i w naszym najbliższym otoczeniu. Aby więc nasza wolność nie była tylko pustym słowem bądźmy świadomi swoich praw, bądźmy aktywnymi obywatelami – interesujmy się sprawami naszego miasta, kraju i świata, reagujmy na zagrożenia – gdy widzimy niesprawiedliwość, mamy prawo się sprzeciwić. Pamiętajmy, że wolność nie jest dana raz na zawsze – wymaga troski i świadomości.
Sfinansowano przez Unię Europejską. Wyrażone opinie i poglądy są wyłącznie poglądami autora (autorów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający finansowanie nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.
Źródła:
- https://bb.frdl.pl/
- Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej – EUR-Lex: EUR-Lex – Karta Praw Podstawowych UE (PL)
- Komentarz do Karty Praw Podstawowych UE (red. A. Wróbel) – analiza poszczególnych artykułów Karty.
- Utwór „Kocham Wolność”, autor tekstu i muzyki Bogdan Łyszkiewicz – lider zespołu „Chłopcy
z Placu Broni."
