Co oznacza to trudne słowo w tytule? Otóż partycypacja społeczna lub obywatelska polega na tym, że wszyscy zainteresowani członkowie danej społeczności biorą udział w działaniach na rzecz wspólnego dobra lub podejmowaniu decyzji ich dotyczących. Przejawy partycypacji to wszelkiego rodzaju aktywność oddolna, inicjowana przez samych obywateli, a nie władzę. Nadal brzmi skomplikowanie, zwłaszcza młodym ludziom może się wydawać, że nie są przygotowani do jakichkolwiek inicjatyw, że partycypacja ich przerasta jako sprawa zbyt poważna. Może wymagać szczególnych umiejętności i ogromnej wiedzy. Oczywiście, im wyższy cel, im większej społeczności dotyczy, tym staranniej trzeba się przygotować do jego realizacji. Jest jednak dobra wiadomość: duża grupa młodzieży wdraża się w partycypację nawet o tym nie wiedząc.
Zanim osiągnie pełnoletniość razem z pełnią praw wyborczych, młodzież może pobierać lekcje zaangażowania społecznego już w szkole. Bez zasiadania w ławkach, ocen i prac domowych – poprzez zaangażowanie w działalność szkolnego samorządu. Przykładem dobrej praktyki jest działalność samorządu szkolnego w I liceum Ogólnokształcącym w Oleśnicy: uczniowie działają przede wszystkim ze szkolną społecznością. Podczas nauki stacjonarnej udało się zorganizować zbiórkę dla Mii, która choruje na białaczkę. Przeprowadzono również Dzień Szpilek, który był nie tylko świetną okazją do integracji, ale również pomocy Pacjentom Przylądka Nadziei. Podczas nauki online samorząd skupił się na stałym kontakcie z uczniami oraz na akcjach charytatywnych. Udało się też zorganizować konkurs „Mikołajkowy kolaż klasowy”, którego efektem są świetne prace uczniów. Źródło: https://lo1.olesnica.pl/dzialalnosc-spoleczna-w-czasie-pandemii/
Dobre praktyki to nie tylko propozycje ze strony szkół. Młodzież może angażować się też w działalność instytucji kultury. Dla przykładu biblioteka w podwarszawskim Wawrze prężnie współpracuje z wolontariuszami. Wolontariusz zdobywa nowe doświadczenie, wiedzę, umiejętności pracy projektowej, rozwija zainteresowania, nawiązuje nowe znajomości, działa w podmiocie cieszącym się dużym zaufaniem społecznym. Biblioteka może poszerzyć ofertę społeczno-kulturalną, otrzymuje wsparcie i nowe pomysły na promocję czytelnictwa, angażuje wybraną dla specyfiki biblioteki grupę i razem z nią może dostosować ofertę pod ich potrzeby. Wolontariusze to nowi ludzie w placówce – nowe spojrzenie i nowa energia.
Wolontariusze podzieleni są na mniejsze zespoły według swoich zainteresowań. Działają m.in.: grupa zainteresowanych pierwszą pomocą, miłośnicy piłki nożnej, osoby grające na instrumentach, wolontariusze lubiący śpiew czy teatr. Takie mniejsze grupy, pod okiem koordynatora wolontariatu, realizują działania wokół swoich zainteresowań. W ramach wolontariatu młodzież wspiera realizację różnorodnych warsztatów: pierwszej pomocy, komputerowych, czy aranżuje spotkania z autorami książek. Wolontariusze wspierają pracowników w codziennych obowiązkach np. obkładając książki, organizują spektakle teatralne, spotykają się z osobami z autyzmem, przybliżając im działalność biblioteki, prowadzą korepetycje w bibliotece. Źródło: https://ochotnicy.waw.pl/aktualnosci/363-biblioteka-to-nie-tylko-ksiazki-dzialania-wawerskich-wolontariuszy
Również organizacje pozarządowe zwracają się do dzieci i młodzieży z zachętą do włączania się w akcje pomocowe. Zainicjowany przez Fundację Na Ratunek dzieciom z chorobą nowotworową program „Szkoły dla nadziei” ma na celu pokazać, że dzieci i młodzież z dolnośląskich szkół chcą wspierać swoich rówieśników, którzy zmagają się z rakiem. Akcja polega na organizacji małych inicjatyw charytatywnych na terenie przedszkola lub szkoły w trakcie roku szkolnego. Za udział w każdej z nich placówka otrzymuje gwiazdkę. Te, które otrzymają jak największą ilość gwiazdek potwierdzających zaangażowanie szkoły w akcje charytatywne na rzecz Fundacji zostają nagrodzone podczas uroczystego zakończenia Akcji.
Przykładowo Fundacja zachęca uczniów i grono pedagogiczne do organizowania pikników, kiermaszów i akcji charytatywnych na rzecz Podopiecznych. Podczas ważnych wydarzeń w życiu szkoły dla pokazania solidarności z dziećmi chorymi na raka, podczas święta szkoły, dni otwartych oraz spotkań z rodzicami uczniowie mogą wykazać się talentem kulinarnym i sprzedać swoje własne wypieki na rzecz podopiecznych. Mogą zorganizować w szkole dzień sportu połączony z piknikiem na świeżym powietrzu, zorganizować koncert lub przedstawienie. Fundacja zachęca też do udziału w zbiórce do puszek oraz roznoszenia ulotek, każdy też może zbierać nakrętki. Źródło: https://naratunek.org/szkoly-dla-nadziei/
Władysława, wolontariuszka udzielająca się w Fundacji Aktywności Obywatelskiej w Lublinie, tak opowiada o swoim zaangażowaniu: – Wolontariat w FAO w dużej mierze przyczynia się do mojego rozwoju osobistego. Dzięki niemu mogę zdobyć potrzebne dla mnie umiejętności i doświadczenie do podjęcia pracy biurowej w firmach. Także daje mi to satysfakcję z tego, że pomagam innym osobom i sprawiam, że mają lżej w pracy i wykonują ją z uśmiechem na twarzy. Wolontariat w FAO to moja przyjemność.
Władysława, młoda studentka, wspiera pracowników fundacji w pracy biurowej: tworzy bazy danych, kontaktuje się z uczestnikami projektów realizowanych przez fundację, pomaga w przygotowaniu materiałów i niezbędnych dokumentów, pomaga w działaniach promocyjnych, sporządza relacje z wydarzeń umieszczane na stronie i fanpagach fundacji.
Takie małe kroki uczą młodych ludzi podejmowania inicjatywy celem znalezienia sposobu zaangażowania odpowiedniego do zainteresowań. Wolontariat poszerza umiejętności. Sprzyja nawiązywaniu kontaktów, rozpoznawaniu potrzeb osób, z którymi spotyka się wolontariusz. Współpraca z instytucją daje sposobność nauczyć się organizowania wydarzeń, kontaktów z osobami decyzyjnymi oraz występowania do władz w sprawach pożytecznych dla społeczności. Zamieszkiwanie w małej miejscowości ogranicza dostęp do instytucji, za to daje pole do rozwijania kreatywności. Można poszukać osób potrzebujących pomocy w samej szkole albo w miejscu zamieszkania. Można poszukać organizacji o interesującym nas profilu i je wesprzeć: nie tylko celem zaspokojenia potrzeb materialnych, ale kulturalnych, edukacyjnych, hobbystycznych. Wsparcie nie musi być finansowe poprzez różnorodne zbiórki. Może uda się razem z organizacją zrealizować jakieś wydarzenie na rzecz społeczności przy nakładzie dobrowolnej pracy. Zaangażowanie nie zależy od wieku ani od miejsca zamieszkania. Każdy, kto ma szczerą motywację, znajdzie sposób, aby wdrożyć się do uczestnictwa w życiu społecznym, czyli w partycypację.
Artykuł powstał w ramach projektu „Jesteśmy młodzi – o obywatelskość nam chodzi!”, który jest realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG.
Elżbieta Mielniczuk, Fundacja Bliżej Pasji
