Edukacja obywatelska skierowana do młodzieży ma na celu przygotowanie młodego pokolenia do podejmowania mądrych, odpowiedzialnych decyzji i aktywnego działania na rzecz swoich społeczności i całego państwa. Od młodzieży zależy przyszłość społeczności lokalnych i narodu, dlatego już od najmłodszych lat należy wdrażać ją w tematy obywatelskie, a zatem podejmować sensowne kroki wzmacniające wiedzę i umiejętności młodego pokolenia w zakresie spraw społecznych.
W tym artykule przedstawiamy metody edukacji obywatelskiej, które pomagają młodym ludziom lepiej rozumieć zasady funkcjonowania demokracji, prawa człowieka, odpowiedzialności obywatelskiej i aktywności społecznej. Poniższe metody od 10 lat w swoich działaniach stosuje z sukcesem Fundacja Bliżej Pasji, ucząc młodych mieszkańców powiatu biłgorajskiego odpowiedzialności za swoje społeczności lokalne.
Uczenie się przez doświadczenie
Fundacja Bliżej Pasji umożliwia mieszkańcom powiatu biłgorajskiego doświadczanie angażowania się w praktyczne działania poprzez realizację inicjatyw na rzecz swoich społeczności. Ma to wielki sens zwłaszcza w kontekście osób młodych, które dopiero wkraczają w świat ważnych społecznie tematów. Metoda projektu – bo tak nazywa się ta forma edukacji, przynosi bardzo dobre efekty, gdyż młodzież angażując się w praktyczne działania (np. organizując akcję sprzątania lasu czy akcję charytatywną) doświadcza radości ze sprawczości swoich działań. Młodzi ludzie widząc, że ich działanie przynosi pozytywne skutki dla społeczności lokalnych, nabierają wiary w to, że aktywność społeczna ma wielką wartość i chętniej podejmują aktywność na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów. Poniżej wypowiedź uczestniczki projektu, w którym młodzież uczy się edukacji obywatelskiej poprzez realizację inicjatyw obywatelskich:
„Uważam, że realizacja przez mnie i przez moją grupę inicjatywną inicjatywy obywatelskiej zdecydowanie wzmocniła moje kompetencje jako liderki. Dzięki temu doświadczeniu nauczyłam się lepiej pracować w grupie, wykonywać powierzone mi zadania oraz znajdować rozwiązania na wszelkie zaistniałe problemy. Umiejętności te z pewnością przydadzą mi się w przyszłości w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Dzięki projektowi, zrozumiałam, że moje decyzje i opinie, mimo iż nie jestem osobą pełnoletnią, mogą mieć istotny wpływ na zmiany wśród lokalnej społeczności. Nauczyłam się, że warto podejmować najróżniejsze starania, aby w mieście żyło się lepiej.”
Metoda projektu polega na angażowaniu uczestników w realne przedsięwzięcia społeczne, w których muszą współpracować, rozwiązywać problemy i podejmować decyzje. Dzięki tej metodzie uczestnicy mają szansę pracować nad konkretnym problemem społecznym, co pozwala im na bezpośrednią konfrontację z wyzwaniami, z którymi borykają się społeczności lokalne. Metoda projektów pozwala na zastosowanie wiedzy w praktyce, rozwija umiejętności społeczne oraz pozwala na głębsze zrozumienie kwestii obywatelskich. Dzięki działaniom młodzież ma możliwość „uczenia się przez robienie” i podejmowanie wyzwań, które mają realny wpływ na ich społeczność.
W trakcie przygotowywania i realizacji inicjatywy obywatelskiej uczniowie uczą się współpracy, negocjacji, odpowiedzialności oraz podejmowania decyzji w kontekście społecznym i obywatelskim.
Debaty i dyskusje obywatelskie
Debaty i dyskusje są kolejnym bardzo skutecznym narzędziem, które rozwija kompetencje młodzieży w zakresie edukacji obywatelskiej. Debaty i dyskusje wzmacniają umiejętności krytycznego myślenia, argumentowania oraz aktywnego słuchania. Organizowanie debat na tematy społeczne pomaga młodym ludziom zrozumieć różnorodność poglądów i zachęca ich do wyrażania swoich opinii w sposób konstruktywny. Takie aktywności rozwijają również zdolności do współpracy i poszukiwania kompromisów. Debaty zmuszają młodych ludzi do głębszego zrozumienia tematów oraz rozwijają umiejętności komunikacyjne i perswazyjne. Uczą szacunku do innych poglądów i przyczyniają się do rozwoju aktywności obywatelskiej.
Symulacje i gry decyzyjne
Symulacje, takie jak symulacje budżetu obywatelskiego, symulacje wyborów czy zarządzania kryzysowego, to interaktywne narzędzia edukacyjne, które angażują młodzież w odgrywanie ról w symulowanym środowisku. Gry decyzyjne pozwalają na doświadczenie władzy, podejmowanie decyzji w trudnych sytuacjach oraz zrozumienie konsekwencji wyborów, zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Gra „Symulacja Parlamentu” daje uczniom szansę na odgrywanie roli posła, debatującego nad projektem ustawy. W trakcie gry uczniowie uczą się, jak wygląda proces legislacyjny, jak różne interesy wpływają na decyzje polityczne i jakie są mechanizmy działania państwa. Symulacje i gry pozwalają na praktyczne doświadczenie sytuacji, z którymi młodzież może się spotkać w prawdziwym życiu obywatelskim. Uczniowie mogą wczuć się w rolę decydenta, zrozumieć mechanizmy działania instytucji państwowych oraz poczuć odpowiedzialność za swoje wybory.
Wolontariat i praca w społeczności lokalnej
Zaangażowanie w wolontariat to jedna z najskuteczniejszych metod uczenia młodzieży odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej. Praca na rzecz lokalnej społeczności, pomaganie innym i angażowanie się w różnorodne inicjatywy sprawia, że młodzi ludzie uczą się, jak ich działania mogą wpływać na innych. Wolontariat rozwija także empatię, umiejętność współpracy oraz zrozumienie dla potrzeb innych.
Fundacja Bliżej Pasji od wielu lat mobilizuje biłgorajską młodzież do zaangażowania w wolontariat przy różnorodnych działaniach akcyjnych czy systematycznych, takich jak np. pomoc samotnemu, starszemu sąsiadowi, sprzątanie grobów, sprzątanie lasów, organizacja zbiórek na potrzebujące dzieci czy karmy dla zwierząt w schronisku.
Wolontariat pozwala na bezpośrednie angażowanie się w sprawy społeczne, co uczy młodzież odpowiedzialności za otoczenie i daje poczucie wpływu na zmiany w swojej społeczności. Dodatkowo, jest to świetny sposób na rozwój osobisty i społeczną aktywność.
Projekt jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033.
