Przedstawiamy ostatni artykuł przybliżający postaci zasłużone dla polskiej kultury. Powstał on w ramach projektu „Bliżej polskiej muzyki”, realizowanego przez Fundację Bliżej Pasji”. Pragniemy poprzez nasz cykl przypomnieć życiorys i twórczość polskich kompozytorów XIX i XX w., a tym samym zachęcić do poszerzania wiedzy o polskich twórcach muzyki klasycznej.
Henryk Mikołaj Górecki
Kompozytor i pedagog; ur. 6 grudnia 1933,w Czernicy koło Rybnika; zm. 12 listopada 2010, w Katowicach. Ożenił się z pianistką Jadwigą Rurańską i ma dwoje dzieci: córka Anna jest pianistką, a syn Mikołaj – kompozytorem.
Naukę muzyki rozpoczął w 1952 w Średniej Szkole Muzycznej w Rybniku na wydziale instruktorsko-pedagogicznym. Następnie studiował kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (1955-60). W 1960 ukończył studia, otrzymując dyplom z najwyższym odznaczeniem.
27 lutego 1958 odbył się koncert kompozytorski Góreckiego, pierwszy w historii uczelni studencki koncert monograficzny – wykonano wówczas po raz pierwszy pięć jego utworów. W 1957 roku zadebiutował na II Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Jego Monologi op. 16 na sopran i trzy grupy instrumentalne (1960) zdobyły I nagrodę na Konkursie Młodych Kompozytorów Związku Kompozytorów Polskich. Dnia 21 września 1960 na IV Festiwalu „Warszawska Jesień” zostały zaprezentowane Scontri op. 17 na orkiestrę. W 1961 Górecki działał na polu muzycznym w Paryżu, gdzie jego I Symfonia „1959” op. 14 zdobyła I nagrodę na II Biennale Młodych.
Od 1965 Górecki pracował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, od 1968 – jako wykładowca, a od 1972 – na stanowisku docenta, uczył czytania partytur, instrumentacji i kompozycji. W latach 1973-74 dzięki pomocy Deutscher Akademischer Austauschdienst przebywał w Berlinie. W 1975 został rektorem katowickiej uczelni muzycznej i funkcję tę pełnił przez cztery lata. W 1977 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego.
Górecki odniósł wiele sukcesów na polu muzyki, otrzymał liczne nagrody i odznaczenia:
– W 1967 jego Refren op. 21 na orkiestrę zajął III miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu,
– W 1968 Kantata op. 26 na organy zdobyła I nagrodę na Szczecińskim Konkursie Kompozytorskim,
– W 1973 Ad Matrem op. 29 na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę uzyskała I nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu,
– Nagroda Muzyczna Województwa Katowickiego (1958 i 1975),
– Nagroda „Totus”, przyznaną przez Fundację Nowego Tysiąclecia Episkopatu Polski (2002),
– Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2003),
– Najwyższe odznaczenie papieskie – Order świętego Grzegorza Wielkiego (2009) i inne.
Kompozytor jest doktorem honoris causa Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (1993), Uniwersytetu Warszawskiego (1994), Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (2000), Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2004), Akademii Muzycznej w Katowicach (2004), Akademii Muzycznej w Krakowie (2008), a także Uniwersytetu Katolickiego w Waszyngtonie, Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu Victoria w Victorii i Uniwersytetu w Montrealu.
Górecki rozpoczynał swoją kompozytorską karierę, jako skrajny awangardzista. Jego utwory były wyzwaniem dla słuchaczy i ze swoimi szokującymi nowoczesnością brzmieniami stał się symbolem polskiej awangardy muzycznej. Z czasem przeszedł na pozycje radykalnie odmienne, upraszczając swój język i redukując środki wyrazu. Jedni okrzyknęli go geniuszem, inni uznali za dyletanta Górecki ze swoją prostą, ale żarliwą muzyką trafił do wszystkich słuchaczy, odsłaniając świat najbardziej podstawowych emocji.
Tadeusz Baird
Kompozytor i pedagog; ur. 26 lipca 1928,w Grodzisku Mazowieckim; zm. 2 września 1981, w Warszawie. Studia w zakresie kompozycji rozpoczął w czasie okupacji. W latach 1947-51 – kontynuował studia u Piotra Rytla i i Piotra Perkowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Ponadto studiował grę na fortepianie u Tadeusza Wituskiego i przez trzy lata muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim, muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1974 wykładał kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. W 1977 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął katedrę kompozycji. Od 1976 był przewodniczącym polskiej sekcji SIMC, od 1979 – członkiem Akademie der Künste w Berlinie. Był jednym z inicjatorów i twórców odbywającego się od 1956 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Tadeusz Baird jest laureatem wielu nagród krajowych i zagranicznych, m. in.:
– (1958) I nagroda na Konkursie im. G. Fitelberga.
– Trzykrotnie uzyskał I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959, 1963, 1966).
– Nagroda Państwowa (1951 – za Symfonię nr 1, 1950; 1964 – za całokształt twórczości; 1970 – za Symfonię nr 3, 1969 i Pięć pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do słów Ireny Poświatowskiej, 1968),
– Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1962 – za Erotyki 6 pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar, 1960-61), –
– W 1981 pośmiertnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy.
Tadeusz Baird wyróżnia się wśród współczesnych kompozytorów polskich szczególnym szacunkiem dla tradycji. Przejawia się ona nawiązywaniem do muzyki minionych epok zwłaszcza romantyzmu, baroku i renesansu. Kompozytor stosuje archaizację brzmienia, wykorzystuje dawne zwroty melodyczne, jak również emocje, wrażenie, ekspresje. Dba o piękno współbrzmień i dźwiękowe barwy. Nowoczesny języka kompozytorski, umiejętnie łączy z elementami tradycji.
Artykuł powstał w ramach projektu „Bliżej polskiej muzyki” realizowanego przez Fundację Bliżej Pasji, w partnerstwie ze Stowarzyszeniem „Dąb” w Ciosmach oraz Gminnym Ośrodkiem Kultury w Biłgoraju.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Źródło zdjęć: https://pl.wikipedia.org/wiki/
