Jak przeciwdziałać stereotypom i negatywnym wyobrażeniom nt. młodych ludzi w dzisiejszym społeczeństwie ?
Stereotypy to uproszczone, często nieprawdziwe przekonania, opinie i oceny na temat określonych grup ludzi. Stereotypy często funkcjonują w społeczeństwie niezależnie od faktów, najczęściej mają aspekt negatywny. Stereotypy mogą dotyczyć wyglądu, zachowań, stylu życia czy wartości, które przypisujemy danej grupie. Stereotypy mogą ułatwiać orientację w świecie społecznym, ale najczęściej prowadzą do krzywdzących uogólnień, które utrwalają niesprawiedliwe opinie.
Jedną z grupa, która jest stereotypowo postrzegana jest współczesna młodzież. W przestrzeni publicznej słyszymy, ze młodzi są bierni, niezaangażowani, roszczeniowi, nie szanujący starszych i oderwani od rzeczywistości. Często przypisuje im się brak ambicji, egoizm, brak chęci do ciężkiej pracy czy też samodzielności. Takie opinie są utrwalane w przestrzeni publicznej, w tym w mediach. Problem w tym, że są bardzo dużym uproszczeniem, które nie charakteryzuje całej grupy, a ich występowanie działa demotywująco na młodych ludzi, podcinając im „skrzydła”.
Jak więc przeciwdziałać tym szkodliwym schematom myślenia? Przykłady:
1. Promowanie pozytywnych przykładów zaangażowania młodzieży
Jednym z skuteczniejszych sposobów walki ze stereotypami jest pokazywanie faktów, które im zaprzeczają. W całej Polsce młodzież angażuje się w wolontariat: działa w schroniskach dla zwierząt, organizuje zbiórki żywności, wspiera osoby starsze czy dzieci. Harcerze, młodzieżowe drużyny strażackie, wolontariusze Caritas, PCK czy WOŚP – to realne przykłady młodych ludzi, którzy chcą działać i czują odpowiedzialność społeczną. Warto również podkreślać inicjatywy uczniowskie – szkolny wolontariat, kampanie społeczne, ekologiczne akcje „sprzątania świata”, działania na rzecz zdrowia psychicznego. To wszystko pokazuje, że młodzież jest wrażliwa na sprawy społeczne i potrafi nie tylko zauważać problemy, ale i szukać rozwiązań.
2. Wspieranie i rozwijanie inicjatywy młodzieżowych
Sam fakt, że młodzież jest aktywna, to nie wszystko. Potrzebuje ona wsparcia, zaufania, a przede wszystkim możliwości działania a także partycypacji czyli współdecydowania o ważnych sprawach dla młodych. W wielu miastach i miejscowościach działają młodzieżowe rady, które mają realny wpływ na decyzje lokalne a przede wszystkim młodzież ma realną możliwość wpływania na lokalne polityki, szczególnie jeśli dotyczą one kwestii młodzieżowych. Dobrą praktyką są również tzw. budżety partycypacyjne dla młodzieży – młodzi mogą zgłaszać własne projekty i je zrealizować.
Dzięki takim działaniom uczą się planowania, współpracy i brania odpowiedzialności w swoich środowiskach lokalnych. Co ważne – mają poczucie sprawczości i przekonanie, że ich głos się liczy. To skutecznie obala mit o ich „bierności” czy „braku zaangażowania”.
3. Rola dorosłych: tworzenie przestrzeni do działania i wyrażania siebie
Dorośli – nauczyciele, rodzice, liderzy lokalni – mają ogromną rolę w przeciwdziałaniu stereotypom. Po pierwsze: muszą zauważać i doceniać wysiłki młodych, nawet jeśli nie są jeszcze doskonałe. Po drugie: powinni tworzyć bezpieczne przestrzenie do wyrażania opinii, zadawania pytań i popełniania błędów.
W środowisku szkolnym nauczyciele i pedagodzy, którzy pozwalają uczniom swobodnie wypowiadać swoje opinie, zachęcają do debaty, zamiast narzucać formę i przekaz pokazują młodym, że liczą się z ich zdaniem i opinią nawet jeśli jest ona odmienna. Rodzice i opiekunowie, którzy słuchają opinii nastolatków bez oceniania, dają przestrzeń do rozmowy ale też do rozwoju młodych. Tylko w relacji opartej na szacunku i partnerstwie można skutecznie przeciwdziałać krzywdzącym uproszczeniom.
4. Edukowanie
Zarówno szkoła, dom, media czy organizacje pozarządowe są miejsce gdzie należy edukować całe społeczeństwo nt. roli ludzi młodych ich potrzeb i tego w jaki sposób można efektywnie wspierać ją. W tym pomocne mogą być tematy dot. tego czym są stereotypy, skąd się biorą i jak wpływają na ludzi. Warto uczyć krytycznego myślenia, nie tylko młodych, jak rozpoznać i odrzucić krzywdzące schematy – również te, które ich samych dotyczą.
Podsumowując, przeciwdziałanie stereotypom nt. młodzieży to zadanie wspólne – młodych i dorosłych. Wymaga otwartości, współpracy i gotowości do zmiany myślenia. Ale warto – bo społeczeństwo, które ufa młodym i daje im przestrzeń, zyskuje nie tylko aktywnych obywateli, ale i lepszą przyszłość.
Projekt jest finansowany ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033.
